Dziedziczenie spadku po zmarłym zamieszkałym zagranicą często powoduje większe trudności, niż dziedziczenie w Polsce. Odmienny system prawa niż polski, inne wymogi co do spadkobierców, konieczność skorzystania z usług prawnika w obcym kraju oraz zapłacenia czasem dwukrotnie podatku to tylko niektóre przykłady kłopotów, które trzeba przezwyciężyć, aby doprowadzić do odziedziczenia spadku.

Spadkiem zagranicznym określa się dobra materialne pozostawione przez zmarłego, który w chwili śmierci przebywał za granicą. Właściwość sądu danego państwa do rozpoznania sprawy określana jest mianem tzw. jurysdykcji krajowej. Polska jurysdykcja krajowa określona została w art. 1108 Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym do jurysdykcji krajowej polskiej należą sprawy spadkowe, jeżeli:

• spadkodawca w chwili śmierci był obywatelem polskim lub miał miejsce zamieszkania bądź miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej
• majątek spadkowy albo jego znaczna część znajduje się w Rzeczypospolitej Polskiej.

PRAWO STOSOWANE PRZY DZIEDZICZENIU ZAGRANICZNYM

Prawo właściwe dla tego rodzaju spraw spadkowych określają przepisy ustawy z 4 lutego 2011 r. – Prawo prywatne międzynarodowe oraz Konwencja haska z 5 października 1961 r., dotycząca kolizji praw w przedmiocie formy rozporządzeń testamentowych.

Zgodnie z art. 64 ustawy z  dnia 4 lutego 2011 r. – Prawo prywatne międzynarodowe, spadkodawca w testamencie lub w innym rozrządzeniu na wypadek śmierci może poddać sprawę spadkową swojemu prawu ojczystemu, prawu miejsca swojego zamieszkania lub prawu miejsca swojego zwykłego pobytu z chwili dokonania tej czynności lub z chwilą swojej śmierci.

W przypadku braku wyboru prawa w sprawie spadkowej właściwe będzie prawo ojczyste spadkodawcy z chwili jego śmierci. Ponadto zgodnie z art. 65 wymienionej ustawy prawem właściwym dla rozstrzygania o ważności testamentów i innych czynności na wypadek śmierci jest prawo ojczyste spadkodawcy w chwili dokonania czynności.

OPODATKOWANIE SPADKU ZAGRANICZNEG

Jeśli ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy nie jest znane, wówczas należy zgłosić się do urzędu konsularnego Rzeczpospolitej Polskiej w państwie, w którym spadkodawca mieszkał. Urzędy te są zobowiązane do przygotowania pisemnej informacji dla osób zainteresowanych spadkiem za granicą. Konsul zobowiązany jest do udzielenia informacji o zasadach przejmowania spadku w konkretnym kraju. Ponadto powinien przedstawić wykaz miejscowych polskich kancelarii adwokackich, radcowskich, notarialnych i genealogicznych specjalizujących się

USTALENIE DANYCH SPADKODAWCY

Aby przeprowadzić postępowanie spadkowe po krewnym żyjącym za granicą, ważne jest ustalenie jego dokładnego adresu ostatniego miejsca zamieszkania. W miejscowym sądzie należy sprawdzić czy toczyło się w sprawie krewnego postępowanie spadkowe. Należy być przygotowanym do udowodnienia pokrewieństwa ze zmarłym spadkodawcą lub prawa do spadku wynikającego ze sporządzonego testamentu. W tym celu należy przedstawić m. in. akta stanu cywilnego, wszelkie dokumenty a nawet korespondencję, które jednoznacznie wskażą pokrewieństwo ze zmarłym oraz jego stopień.

Jeśli ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy nie jest znane, wówczas należy zgłosić się do urzędu konsularnego Rzeczpospolitej Polskiej w państwie, w którym spadkodawca mieszkał. Urzędy te są zobowiązane do przygotowania pisemnej informacji dla osób zainteresowanych spadkiem za granicą. Konsul zobowiązany jest do udzielenia informacji o zasadach przejmowania spadku w konkretnym kraju. Ponadto powinien przedstawić wykaz miejscowych polskich kancelarii adwokackich, radcowskich, notarialnych i genealogicznych specjalizujących się w prowadzeniu spraw spadkowych.

OPODATKOWANIE SPADKU ZAGRANICZNEGO

Ze spadkiem zagranicznym związana jest często kwestia podwójnego opodatkowania. W zakresie majątku dziedziczonego kraje rzadko zawierają umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, co powoduje, że spadek bywa opodatkowany w kraju zamieszkania spadkobiercy oraz za granicą, czyli w miejscu:

• położenia majątku będącego przedmiotem spadku;
• siedziby lub stałego miejsca zamieszkania spadkodawcy lub spadkobiercy;
• którego spadkodawca lub spadkobierca ma obywatelstwo.

W chwili obecnej jeżeli obywatel Polski umrze w jednym z państw UE i zostawi majątek zarówno tam jak i w Polsce, a nie pozostawił testamentu, prawem właściwym z punktu widzenia prawa polskiego jest prawo wynikające z obywatelstwa. Natomiast z punktu widzenia państwa, w którym znajduje się majątek podlegający dziedziczeniu. W praktyce oznacza to, Ze np. nieruchomość zmarłego znajdująca się w kraju, w którym zmarł, będzie dziedziczona według prawa tego państwa, a nieruchomość w Polsce według prawa polskiego.

Przebywający za granicą, aby móc skorzystać z prawa ojczystego, będą mogli dokonać tego wyboru przy sporządzaniu testamentu. Nowe przepisy obowiązujące od połowy 2015 r. przewidują możliwość sporządzenia testamentu bez wskazywania spadkobierców, tylko dla określenia prawa właściwego. W takiej sytuacji będą stosowane zasady dziedziczenia uregulowane w Kodeksie cywilnym.

Zainteresował się ten artykuł? Potrzebujesz szerszych informacji?

Skontaktuj się z nami: kancelaria@lazoriwspolnicy.pl